ਦੁਕਾਨਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ, ਬਜ਼ਾਰਾਂ ਅਤੇ ਗਲੀਆਂ-ਮੁਹੱਲਿਆਂ ‘ਚ ਜਾ ਕੇ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ ਕਿ ਭਿਖਾਰੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ‘ਚ ਦਿਨੋ-ਦਿਨ ਵਾਧਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਬੇਰਹਿਮੀ ਨਾਲ ਬੇਰਹਿਮੀ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਗਰੀਬ ਲੋਕ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਕਾਰਨ ਆਪਣੀ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਖੋਹ ਰਹੇ ਹਨ | ਅਤੇ ਖੁਦਕੁਸ਼ੀਆਂ ਕਰਨ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਵਾਪਸ ਆ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।ਉਹ ਮੂੰਹ ਮੋੜ ਲੈਂਦੇ ਹਨ।ਔਰਤਾਂ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਰਾਸ਼ਨ ਦੀ ਭੀਖ ਮੰਗਦੀਆਂ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ।ਗੱਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੁੱਲ ਅਤੇ ਲਾਭ ਦੀ ਕੀਮਤ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੋ ਗਈ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਮਹਿੰਗਾਈ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਜ਼ੁਲਮ ਦਾ ਰੂਪ ਹੈ। ਅਤੇ ਇਸ ਜ਼ੁਲਮ ਨੇ ਗਰੀਬੀ ਰੇਖਾ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਦੇ ਗਰੀਬਾਂ ਨੂੰ ਭੀਖ ਮੰਗਣ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਲਿਆਂਦਾ ਹੈ। ਮੈਂ ਆਪਣਾ ਫਰਜ਼ ਸਮਝਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਆਪਣੇ ਕਾਰੋਬਾਰ ਦੇ ਅਧਾਰ ‘ਤੇ ਬੈਠ ਕੇ ਰਾਸ਼ਨ ਦੀ ਭਾਲ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਲੋੜਵੰਦ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਆਪਣੀ ਸਮਰੱਥਾ ਅਨੁਸਾਰ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨਾਲ ਮਦਦ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਗਰੀਬ ਲੋਕਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿਚ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ ਚੀਜ਼ਾਂ ਖਰੀਦਣਾ ਆਪਣਾ ਫਰਜ਼ ਸਮਝਦਾ ਹਾਂ। ਮੇਰਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜੋ ਆਤਮ-ਸਨਮਾਨ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਭੀਖ ਮੰਗਣ ਤੋਂ ਬਚਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੈ। ਕੁਝ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਗਰੀਬ ਤੇ ਮਜ਼ਬੂਰ ਬੰਦਾ ਭੀਖ ਮੰਗਣ ਆਇਆ।ਉਸ ਨੇ ਧੀਮੀ ਆਵਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਲੋੜ ਦੱਸਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਤਾਂ ਉਹਦੇ ਬੋਲ ਉਸ ਦੇ ਗਲੇ ਵਿੱਚ ਅਟਕ ਜਾਂਦੇ ਸਨ।ਉਸ ਉੱਤੇ ਬੈਠ ਕੇ ਆਖਦੇ ਸਨ, “ਮੁਆਫ਼ ਕਰਨਾ।” ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ ਮੈਨੂੰ ਇਹ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਣ ਲੱਗਾ ਕਿ ਗਰੀਬਾਂ ਦੇ ਵਤਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਂਤੀ ਨਹੀਂ ਹੈ।ਹਰ ਗਰੀਬ ਆਪਣੇ ਸੀਨੇ ਵਿੱਚ ਬਲਦਾ ਜ਼ਖਮ ਲੈ ਕੇ ਫਿਰਦਾ ਹੈ। ਬੇਰੁਜਗਾਰੀ ਦੇ ਜਬਾੜੇ ਵਿੱਚ ਕੁਚਲੇ ਇਸ ਮਜ਼ਬੂਰ ਗਰੀਬ ਦਾ ਚਿਹਰਾ ਉਦਾਸ ਹੋ ਗਿਆ ਜਾਪਦਾ ਸੀ।ਮੈਂ ਬੜੇ ਸਤਿਕਾਰ ਅਤੇ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਉਸ ਦੇ ਕੋਲ ਬੈਠ ਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਪੀਣ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕੀਤੀ।ਉਸ ਨੂੰ ਪੁੱਛਣਾ ਭੁੱਲ ਗਿਆ ਕਿ ਮੈਂ ਕਿਵੇਂ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਦੁੱਖ ਦੇ ਕੰਢੇ ‘ਤੇ, ਉਹ ਆਪਣੀਆਂ ਉਮੀਦਾਂ ਨੂੰ ਠੇਸ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੇ ਹੋਏ, ਬੋਲਣ ਦੀ ਅਸਫਲ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੇਗਾ, ਅਤੇ ਦੁਬਾਰਾ ਉਹ ਹੌਂਸਲਾ ਹਾਰ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਚੁੱਪ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ. ਉਹ ਭਿਖਾਰੀ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਇੱਕ ਮਜ਼ਦੂਰ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਆਪਣੇ ਦੁੱਖ ਨੂੰ ਲੁਕਾਉਣਾ ਜਾਣਦਾ ਸੀ, ਮੈਂ ਉਸਨੂੰ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਜੇਬ ਵਿੱਚੋਂ ਦਿਨ ਦੀ ਸਾਰੀ ਕਮਾਈ ਉਸਨੂੰ ਸੌਂਪ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਕਿਹਾ: ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੀ ਕਿਰਪਾ ਕਰਾਂਗਾ। ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਇਹ ਮੰਨ ਲੈਂਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਮੈਂ ਥੋੜਾ ਜਿਹਾ ਚਮਕਿਆ ਅਤੇ ਮੇਰੇ ਚਿਹਰੇ ‘ਤੇ ਇਹ ਯਕੀਨ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਣ ਲੱਗਾ ਕਿ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਮੁਸੀਬਤ ਟਲ ਜਾਵੇਗੀ, ਉਸ ਦੇ ਜਾਦੂ-ਟੂਣੇ ਨੂੰ ਤੋੜਦਾ ਹੈ. ਪਰ ਜਦੋਂ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਅਦਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਅਤੇ ਕੋਈ ਵੀ ਕਰਜ਼ਾ ਅਦਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਮੋੜਨ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਗਰੀਬ ਲੋਕ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦਰ ਪੀੜ੍ਹੀ ਟੈਕਸ ਦੇ ਕੇ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਢਿੱਡ ਭਰ ਰਹੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਇਹ ਦੇਸ਼ ਭਗਤ ਅਸੀਂ ਗਰੀਬਾਂ ਨੂੰ ਕੁਝ ਦਿਨ ਦੀ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਵੀ ਨਹੀਂ ਪਾਲ ਸਕਦੇ। ਜਦੋਂ ਵੀ ਸਮੇਂ ਦੇ ਹਾਕਮਾਂ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਨਾਂ ‘ਤੇ ਗਰੀਬਾਂ ਦੀ ਦੇਹ ਨੂੰ ਨੰਗਾ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਸਾਡੀ ਕਠੋਰ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਅਤੇ ਗਰੀਬੀ ਨੰਗੇਜ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਕਦੇ ਵੀ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਸੀ ਮੈਂ ਛੁਪਿਆ ਅਤੇ ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਸਵਰਗਾਂ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਵਾਲੇ ਦੇ ਨਿਆਂ ਲਈ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ। ਕਰਨ ਦਾ ਕੋਈ ਸਮਾਂ ਨਹੀਂ ਹੈ।ਉਸ ਅੰਨ੍ਹੇ ਯੁੱਗ ਦਾ ਕੀ ਇਲਾਜ ਹੈ ਜਿਸ ਦੀ ਹਰ ਬਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਰਿਆਸਤ ਦਾ ਮੁੱਲ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਸੱਤਾ ਦਾ ਸਿੱਕਾ।ਮੇਰਾ ਦਿਲ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਨਾਲ ਰਹਿਣ ਵਾਲਿਆਂ ਉੱਤੇ ਫਿਰਦੌਸ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿਉਂਕਿ ਕੁਦਰਤ ਗਰੀਬਾਂ ਦੀਆਂ ਕਮੀਆਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦੀ ਸਗੋਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇਨਾਮ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।ਉਹ ਆਪਣੀ ਕਮਜ਼ੋਰ ਪਕੜ ਤੋਂ ਛਾਲ ਮਾਰ ਕੇ ਗਰੀਬਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਪਣੀ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਖਿੱਚ ਲੈਂਦੇ ਹਨ, ਫਿਰ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਦਾ ਵਿਰਲਾਪ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕੌਣ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦਾ। ਕਿ ਇਸ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸੱਤਾ ਅਤੇ ਸੱਤਾਧਾਰੀ ਲੋਕ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਵਪਾਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਐਸ਼ੋ-ਆਰਾਮ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਬਤੀਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਗੁੰਮਰਾਹ ਪੈਰੋਕਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕੁਲੀਨਤਾ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਸੁਣਾਉਂਦੇ ਨਹੀਂ ਥੱਕਦੇ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰਈਸਤਾ ਬੁਰਾਈ ਅਤੇ ਬਿਪਤਾ ਦਾ ਸੁਮੇਲ ਹੈ, ਜੇਕਰ ਇਹ ਅੱਖ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਅਸਲੀਅਤ ਦਾ। ਦੇਖਣ ਲਈ
